Qurilish loyihalari
Loyiha bir qator tegishli vazifalar bo’lib, ular to’g’ri tartibda bajarilganda loyihaning yakunlanishiga olib keladi. Loyihalar vaqtinchalik bo’lib, odatda aniq mahsulot yoki natijani yaratishga olib keladi. Bu dasturdan farqli o’laroq, bu doimiy jarayonni qo’llab-quvvatlash uchun bir necha bor yoki doimiy ravishda amalga oshirilishi mumkin bo’lgan o’zaro bog’liq loyihalar seriyasidir. Ba’zan “loyiha” deb ham ataladigan qurilish loyihalari – bu bino, inshoot yoki infratuzilmani qurish, rekonstruksiya qilish, yangilash va h.k.larning uyushtirilgan jarayoni. Loyiha jarayoni odatda qisqacha, texnik-iqtisodiy asoslar, variantlarni o’rganish, loyihalash, moliyalashtirish va qurish orqali ishlab chiqiladigan umumiy talablardan boshlanadi.
Qurilish loyihalari odatda bitta. Ya’ni bitta loyihani taqdim etadigan noyob dizayni ishlab chiqarish uchun loyiha jamoasi, qisqacha ma’lumot va mablag ‘yig’iladi. Loyiha tugagandan so’ng, jamoa tarqatib yuboriladi va ba’zida yana birga ishlamaydi. Bu g’oyalarni yoki munosabatlarni rivojlantirishni qiyinlashtirishi mumkin va shuning uchun olingan darslar ko’pincha keyingi loyihaga o’tkazilmaydi. Buning istisnolari – supermarketlar tarmog’i, uy quruvchilar va boshqalar kabi takroriy ishlab chiquvchilar.
Odatda qurilish loyihasi ko’plab kichik loyihalarni o’z ichiga oladi, ular hamkorlikda ishlaydigan turli xil fanlarni talab qiladi. Oddiy qurilish loyihasiga ko’p sonli odamlar jalb qilinadi, loyiha guruhining tarkibi odatda uning davomiyligi bo’yicha o’zgarib turadi. Loyihalarni me’mor, muhandis, xarajatlar bo’yicha maslahatchi va boshqalar kabi mutaxassislar qo’llab-quvvatlaydigan loyiha menejeri (yoki etakchi maslahatchi) muvofiqlashtirishi mumkin.
Loyiha rollarini turli xil fanlarga ajratish va buyurtmachi, maslahatchilar, pudratchilar va subpudratchilarni yanada ajratib turadigan shartnomaviy kelishuvlar qurilish loyihalarini qarama-qarshi tomonga aylantirishi mumkin. Bu mojaro, qarama-qarshilik, nizo va hatto dushmanlikka olib kelishi mumkin.
Qurilish loyihalarining ziddiyatli xususiyatiga qarshi kurashish uchun ilgari surilgan echimlarga quyidagilar kiradi:
KKK kabi sheriklik va hamkorlik shartnomalari
Muqobil nizolarni hal qilish.
Tanlash mezonlarini diqqat bilan ko’rib chiqish.
Integratsiyalashgan ta’minot guruhlari.
Odil to’lov amaliyoti
Boshqa hamkorlik amaliyotlari.
Qurilish loyihalari davlat yoki xususiy bo’lishi mumkin:
“Jamoat loyihasi” bu hukumat tomonidan moliyalashtiriladigan va odatda egalik qiladigan va hukumat tomonidan boshqarilishi mumkin bo’lgan loyihadir. Bunga yo’llar, ko’priklar, to’g’onlar, temir yo’llar, tunnellar va boshqalar kabi yirik infratuzilma ishlari yoki kasalxonalar, maktablar, qamoqxonalar, kutubxonalar, dam olish markazlari va boshqalar kabi jamoat ob’ektlari kirishi mumkin.
“Xususiy loyiha” – bu xususiy partiya tomonidan moliyalashtiriladigan, boshqariladigan yoki buyurtma qilingan, ya’ni hukumat bo’lmagan loyihadir. Xususiy partiyalarga jismoniy shaxslar, korporatsiyalar, xayriya tashkilotlari, xususiy mablag ‘bilan ta’minlanadigan muassasalar, maktablar, kasalxonalar va boshqalar kiradi.
Ba’zi loyihalar ham davlat, ham xususiy tashkilotlarni o’z ichiga oladi. Davlat-xususiy sherikliklari (DXSh) – bu qurilish loyihasini yakunlashni o’z ichiga olishi mumkin bo’lgan davlatlar va xususiy sektorlar o’zaro manfaatli maqsadlarda hamkorlik qiladigan juda keng sheriklik doirasidir.
Manba:http://google.com
